Geschiedenis

Het verhaal van de tuin voert ver terug in de Rotterdamse geschiedenis. In dit korte overzicht leest u over 350 jaar Schoonoord, in vogelvlucht.

Tot de 17e eeuw werd het gebied waar Schoonoord nu ligt als weiland gebruikt.Het lag nog buiten de stadsgrenzen. Door de regelmatige overstromingen van de Maas was het onveilig terrein. Na indijking rond 1700 ontstond een veilige polder: de Muizenpolder. Lees meer in het artikel uit het Rotterdams Jaarboekje 1917, geschreven door Mr. R. Mees.

Buitenplaatsen in de Muizenpolder

De schone lucht en het groen trokken welgestelde families aan om buitenplaatsen aan te leggen. Al deze tuinen hadden hun entree aan de Parklaan. Schoonoord gaat in de historie terug tot een van de eerste buitenplaatsen in de Muizenpolder: het in 1706 aangelegde ‘Rust en Lust’. In 1729 werd er een herenhuis op gebouwd. Het lag aan de Nieuwewerksdijk, nu Parklaan 15. In 1816 kreeg het de naam ‘Schoonoord’ en omvatte een herenhuis, koetshuis, stalling, kassen, theehuis met koepel en de tuinmanswoning.

1860: Beeldbepalend tuinontwerp

In 1823 werd het Schoonoord van toen, gekocht door Cornelis van Vollenhoven. Na zijn dood nam het echtpaar Jean Joseph Marie van Heel, scheepsreder en assuradeur, en Hendrika van Hoboken de buitenplaats over. In 1860 werd, in opdracht van Hendrika, het huidige ontwerp voor de tuin gemaakt en grotendeels aangelegd in Engelse landschapsstijl. De keuzes die zij toen maakte voor de onder andere Libanonceders, vijver en beuken zien we vandaag nog steeds terug in de tuin.

1872-1926: Uitbreiding en splitsing van het terrein

Het aangrenzende terrein van buitenplaats Stroomzigt werd in 1872 bij Schoonoord gevoegd. Het echtpaar Van Heel-Hoboken bleef kinderloos en na het overlijden van de weduwe in 1916 werd het huis na een periode van leegstand gesloopt. De snoepwarenfabrikant Henri Jamin kocht een deel van de grond en liet op de plaats waar huize Schoonoord had gestaan in 1926 een villa bouwen.

1927: Begin van het Mezennest

Het grootste deel van de tuin werd echter gekocht door Dhr. Jacob Mees, firmant van het bankiershuis Mees&Zn. Het oude toegangshek, met de woorden ‘schoon’ en ‘oord’ verplaatste hij naar de Kievitslaan waar het, met de boogbrug, de ingang van de familietuin Mees werd. De familie woonde aan de Westzeedijk.

1927-1933: Historische filmbeelden ‘Op Schoonoord’

Met zijn 16mm filmcamera registreerde Jacob Mees vooral zijn familie en kinderen. De beelden uit dit compilatiefilmpje zijn afkomstig uit films die hij opnam tussen 1927 en 1931 en geven een uniek tijdsbeeld van de tuin en zijn bewoners. Het volledige beeldmateriaal uit het filmarchief van Jacob Mees is te bekijken in het Eye Filmmuseum Amsterdam. De films van Jacob Mees zijn in 2017 gedigitaliseerd, mede met financiële ondersteuning van Stichting Schoonoord.

1973: Familietuin wordt stadstuin

De tuin is lang in het bezit geweest van de familie Mees. De familieleden woonden er met heel veel plezier. Begin jaren ‘70 besloten de Erven J. Mees om hun familietuin vrij toegankelijk te maken. De officiële opening vond plaats in 1973. In 1996 heeft de familie de tuin overgedragen aan Stichting Schoonoord zodat liefhebbers nu en in de toekomst van de tuin kunnen genieten. Deze achtergrond zorgde er voor dat Schoonoord nog steeds ‘tuin’ genoemd word en niet ‘park’.

2000: Beschermd rijksmonument

Door haar historische elementen, unieke ligging en bijzondere beplanting is Schoonoord in 2000 aangewezen als beschermd Rijksmonument.

1996-heden: Duurzaam beheer

Het actieve bestuur van Stichting Schoonoord werkt in nauwe samenwerking met de Gemeente Rotterdam aan het beheer van dit unieke stuk groen erfgoed in de stad. Met aandacht voor de monumentale en ecologische waarde van de tuin streeft de Stichting naar het duurzame behoud van deze gastvrije stilteplek voor Rotterdammers nu en in de toekomst.

Kunst in de tuin: Herinnering David Mees

In de tuin staat een gedenkplaat ter nagedachtenis aan David Mees. David werd op Bevrijdingsdag in zijn tuin neergeschoten. De tekst op de gedenkplaat komt uit zijn dagboek, en de tekst onderaan uit het dagboek van zijn moeder. Een van de libanonceders diende als uitgangspunt voor de boom op de plaat, die onder deze ceders staat. De plaquette is gemaakt door kunstenares Hermance Mees.

Oud-bewoners blikken terug: Machteld Gravin van Limburg Stirum en Ems Teychiné Stakenburg

In 2006 verscheen een boek over de geschiedenis van de tuin, geschreven door Machteld Gravin van Limburg Stirum (1930-2019), een onvergetelijk gezicht in de tuin. Het boek ‘De historische tuin Schoonoord nader bekeken’ is te leen bij Bibliotheek Rotterdam en te koop bij de Kunsthal en het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Een e-book uitgave kunt u bestellen via bol.com. Lees meer in dit interview.

Ems Teychiné Stakenburg (1957-2018), voormalig voorzitter van Stichting Schoonoord, groeide op in de tuin en vertelt daar in dit artikel meer over. Op deze foto zien we Ems in de tuin, in 1964.